Flora Filopappou: ένα ταξίδι από την «Πόλη των Βράχων» στον κήπο

Οργάνωση Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης της Ελλάδος (MIET)
Επιστημονική επιμέλεια, Φαίη Ζήκα.
Βίλα Καπαντζή, Θεσσαλονίκη, Μάιος 2019

Η έκθεση αποτέλεσε καρπό έρευνας οκτώ ετών και παρουσίασε τις αλλαγές του τοπίου στο λόφο Φιλοπάππου ή την «Πόλη των Βράχων», όπως ονομαζόταν παλαιότερα. Η έρευνα ακολούθησε τις αρχαιολογικές ανασκαφικές μεθόδους, βασισμένες όμως όχι στην αξίνα, αλλά στα ταξίδια των φυτών που «κατοικούν» σήμερα στον λόφο.

Η έκθεση αποτέλεσε καρπό έρευνας οκτώ ετών και παρουσίασε τις αλλαγές του τοπίου στο λόφο Φιλοπάππου ή την «Πόλη των Βράχων», όπως ονομαζόταν παλαιότερα. Η έρευνα ακολούθησε τις αρχαιολογικές ανασκαφικές μεθόδους, βασισμένες όμως όχι στην αξίνα, αλλά στα ταξίδια των φυτών που «κατοικούν» σήμερα στον λόφο.

Οι καθημερινοί περίπατοι μου με τον σκύλο μου έδωσαν το έναυσμα για την αναζήτηση αυτή, που μετουσιώθηκε αργότερα σε διεπιστημονικό εικαστικό εγχείρημα, στο οποίο συνέβαλαν με τις γνώσεις τους βοτανικοί, αρχαιολόγοι και θεωρητικοί. Το όλο εγχείρημα οριοθετείται χρονικά με αφετηρία την ανακάλυψη της Αμερικής και κατάληξη τη σημερινή εικόνα του λόφου —αφενός η ανακάλυψη της Αμερικής επισημαίνεται επειδή, όταν ανακαλύφθηκαν εκεί νέα είδη φυτών και ζώων, άρχισε να επαναπροσδιορίζεται η απεικόνιση του Κήπου της Εδέμ· και αφετέρου η σημερινή εικόνα του λόφου, καθώς παρουσιάζει έντονα τα χαρακτηριστικά ενός κήπου, όπου το αυτονόητο του τοπίου ανατρέπεται, αποκαλύπτοντας ότι ποτέ δεν ήταν ίδιο.

Το αρχειακό υλικό της έρευνας, σχέδια κι εγκαταστάσεις, συνδιαλέγονται μεταξύ τους για να «εμφυτεύσουν» στον θεατή έννοιες και πολιτικές σχετικές με την παγκοσμιοποίηση, η οποία, σε αυτό το πλαίσιο, φωτίζεται με τις μετακινήσεις και μεταφορές των φυτών.

Δημιούργησα αρχικά ένα «βιβλίο καλλιτέχνη» (artist’s book) για να εικονογραφήσω τη βιβλιογραφική εργαλειοθήκη που χρησιμοποίησα, ενώ στη συνέχεια ανέπτυξα επιτοίχιες και τρισδιάστατες ανασυνθέσεις αυτού του υλικού. Oι συνθέσεις αυτές συγκροτούν μια ποιητική αναπαράσταση της διαχρονικής παγκόσμιας πολιτικής του ανθρώπου απέναντι στη χλωρίδα.

Η έκθεση παρουσιάστηκε αρχικά στην Αθήνα και το 2019 μεταφέρθηκε με κάποιες παραλλαγές στη βίλα Καπαντζή (ΜΙΕΤ) της Θεσσαλονίκης ενώ ξεφεύγει από το τοπικό και συνδιαλέγεται με την οικουμενική πρόθεση του ανθρώπου να επεμβαίνει στη φύση. Έτσι υπήρχε ουσιαστικός λόγος να ταξιδέψει και στη Θεσσαλονίκη όπου το τοπίο της πόλης με τη μεγάλη οργανωμένη δενδροφύτευση που πραγματοποιήθηκε στα τέλη της δεκαετίας του 1930 στους λόφους του Σέιχ Σου– μια περιοχή όπου η απουσία χλωρίδας υπήρξε αντίστοιχη με εκείνη του λόφου Φιλοπάππου. Ακόμη και σήμερα, υπάρχουν στο Σέιχ Σου περιοχές που έχουν κριθεί αναδασωτέες και αναμένουν την επόμενη ανθρώπινη παρέμβαση.

Τόσο στο «βιβλίο καλλιτέχνη» όσο και στα επιτοίχια σχέδια, με εργαλείο το πενάκι ή το μολύβι, δημιουργώ λεπτομερείς απεικονίσεις τελεία προς τελεία, δίνοντας την αίσθηση ενός σύγχρονου πουαντιγισμού. Η τελεία μου μιμείται τον κόκκο του φωτογραφικού φιλμ, το ψηφιακό πίξελ ή την ακίδα του εκτυπωτή, αντιπαραθέτοντας στις μηχανικές διαδικασίες τη λειτουργία του ίδιου του χεριού μου —μια επίμονη χειρωναξία που παραπέμπει στη διαδικασία του διαλογισμού. Μέσω αυτής της ιδιαίτερης σχεδιαστικής πρακτικής,  μετασχηματίζω τα φυσικά αντικείμενα σε εικόνες, μεταφέροντας στο χαρτί τα στοιχεία που ο ίδιος επιλέγω και θεωρώ σημαντικά. Η χρήση του κενού χώρου δεν είναι τυχαία, αλλά λειτουργεί σαν φυσική πηγή φωτός που λούζει τα έργα, καθιστώντας τα σχεδόν αυτόφωτα.

Την επιστημονική επιμέλεια της έκθεσης είχε η Φαίη Ζήκα.

Νίκος Παπαδόπουλος

Βιβλίο καλλιτέχνη, μολύβι, ξυλομπογιά και μελάνι σε χαρτί, 40x30εκ. 2010-15
Βιβλίο καλλιτέχνη, μολύβι, ξυλομπογιά και μελάνι σε χαρτί, 40x30εκ. 2010-15
Βιβλίο καλλιτέχνη, μολύβι, ξυλομπογιά και μελάνι σε χαρτί, 40x30εκ. 2010-15
Βιβλίο καλλιτέχνη, μολύβι, ξυλομπογιά και μελάνι σε χαρτί, 40x30εκ. 2010-15
Βιβλίο καλλιτέχνη, μολύβι, ξυλομπογιά και μελάνι σε χαρτί, 40x30εκ. 2010-15
Βιβλίο καλλιτέχνη, μολύβι, ξυλομπογιά και μελάνι σε χαρτί, 40x30εκ. 2010-15
Βιβλίο καλλιτέχνη, μολύβι, ξυλομπογιά και μελάνι σε χαρτί, 40x30εκ. 2010-15
Βιβλίο καλλιτέχνη, μολύβι, ξυλομπογιά και μελάνι σε χαρτί, 40x30εκ. 2010-15
Βιβλίο καλλιτέχνη, μολύβι, ξυλομπογιά και μελάνι σε χαρτί, 40x30εκ. 2010-15
Βιβλίο καλλιτέχνη, μολύβι, ξυλομπογιά και μελάνι σε χαρτί, 40x30εκ. 2010-15
Βιβλίο καλλιτέχνη, μολύβι, ξυλομπογιά και μελάνι σε χαρτί, 40x30εκ. 2010-15
Βιβλίο καλλιτέχνη, μολύβι, ξυλομπογιά και μελάνι σε χαρτί, 40x30εκ. 2010-15
Βιβλίο καλλιτέχνη, μολύβι, ξυλομπογιά και μελάνι σε χαρτί, 40x30εκ. 2010-15
Βιβλίο καλλιτέχνη, μολύβι, ξυλομπογιά και μελάνι σε χαρτί, 40x30εκ. 2010-15
Βιβλίο καλλιτέχνη, μολύβι, ξυλομπογιά και μελάνι σε χαρτί, 40x30εκ. 2010-15
Βιβλίο καλλιτέχνη, μολύβι, ξυλομπογιά και μελάνι σε χαρτί, 40x30εκ. 2010-15
Βιβλίο καλλιτέχνη, μολύβι, ξυλομπογιά και μελάνι σε χαρτί, 40x30εκ. 2010-15
Βιβλίο καλλιτέχνη, μολύβι, ξυλομπογιά και μελάνι σε χαρτί, 40x30εκ. 2010-15
Βιβλίο καλλιτέχνη, μολύβι, ξυλομπογιά και μελάνι σε χαρτί, 40x30εκ. 2010-15
Βιβλίο καλλιτέχνη, μολύβι, ξυλομπογιά και μελάνι σε χαρτί, 40x30εκ. 2010-15
Ακόμα το σκέφτομαι…, μόνιμη εκατάσταση από έγχρωμα χαλίκια, 575x425x10εκ. 2019
Άτιτλο, επιτόπια εγκατάσταση με χώμα από τον κήπο της βίλας και χωμάτινο τραπεζομάντηλο διαστάσεων 70x90x45εκ. 2019
Γενική άποψη της εγκατάστασης με το «βιβλίο καλλιτέχνη»
1/23
previous
previous